Türkiye Türkçesi ile Kazak Türkçesi arasındaki farkların büyük bir bölümünü ses farklılıklarının oluşturduğu bilinmektedir. İki lehçede ortak olan çok sayıdaki kelimeyi birbirinden uzaklaştıran bu ses farklılıkları öğrenilirse, Türkiye Türkleri için Kazak Türkçesini öğrenmek büyük ölçüde kolaylaşır.
Aynı kökten gelen Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesinde ortak unsurların olması da tabiidir. Ortak unsurlar iki lehçenin hem söz varlığı hem de yapısı için söz konusudur. Ortak unsurların olması, tabii olarak Kazakların Türkiye Türkçesini; Türklerin de Kazak Türkçesini öğrenmeleri sırasında kolaylık sağlamaktadır.
1 - Türkiye Türkçesindeki ş’ler Kazak Türkçesinde s’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- taş - tas
- beş - bes
- karşı - qarsı
- kuş - qus
- gümüş - kümis
- düş - tüs
- işle - iste
- aş - as
- başka - basqa
- kişi - kisi
- kaş - qas
- kış - qıs
2 - Türkiye Türkçesindeki ç’ler Kazak Türkçesinde ş’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- üç - üş
- ağaç - ağaş
- için - üşin
- güç - küş (kuvvet manasında)
NOT: ä harfi açık e’yi, ğ harfi gırtlağa yakın bir yerde söylenen sızıcı g(ı)’yı, q harfi kalın k’yı, x harfi hırıltılı h(ı)’yı, w harfi dudak v’sini karşılamaktadır.
3 - Türkiye Türkçesinde kelime başında bulunan y’ler Kazak Türkçesinde j’dir.
(Ancak bu ses Doğu Türkistan ve Moğolistan Kazaklarıyla Kazakistan Cumhuriyeti’nin pek çok yerinde c’dir.)
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- yer - jer (cer)
- yıl - jıl (cıl)
- yol - jol (col)
- yaş - jas (cas)
- yedi - jeti (ceti)
- yüz - jüz (cüz)
- yaz - jaz (caz)
- yaz - jaz (caz)
- yat - jat (cat)
- ye - je (ce)
- yürek - jürek (cürek)
- yoldaş - joldas (coldas)
4 - Türkiye Türkçesinde kelime başında bulunan ince g’ler Kazak Türkçesinde ince k’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi- Kazak Türkçesi
- göz - köz
- güz - küz
- göl - köl
- geyik - kiyik
- gerek - kerek
- gün - kün
- gönül - köñil
- gök - kök
5 - Türkiye Türkçesinde kelime başında bulunan d’ler Kazak Türkçesinde t’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- dil - til
- dört - tört
- diş - tis
- diri - tiri
- deniz - teñiz
- demir - temir
- döşek - tösek
- dağ - taw
- dar - tar
- dur - tur
- dök - tök
- dik - tik
Ancak de- fiili ile Arapça ve Farsça’dan alınan kelimeler her iki lehçede de d ile başlar:
- de - de
- dost - dos
- dünya - düniye
- din - din
- devlet - däwlet (zenginlik manasında)
6 - Türkiye Türkçesinde sonunda n bulunan kelimelerin başındaki b’ler Kazak Türkçesinde m’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- ben - men
- bin - mıñ
- burun - murın
- boyun - moyın
- beyin - mıy
- bin - min
7 - Türkiye Türkçesinde v ile başlayan aşağıdaki kelimeler Kazak Türkçesinde b ile başlar.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- var - bar
- varlık - barlıq (bütün, hep manasında)
- var - bar
- ver - ber
8 - a) Türkiye Türkçesindeki kalın ünlülü ve tek heceli kelimelerin sonundaki ğ(ı)’lar, Kazak Türkçesinde w’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi-Kazak Türkçesi
- dağ - taw
- sağ - saw(sağlam manasında)
- tuğ - tuw
- doğ - tuw
- boğ - buw
- yuğ - yu(yıka- manasında)
- bağ baw
b) Türkiye Türkçesinde kelime içinde bulunan ğ(ı)’ların büyük bir kısmı Kazak Türkçesinde w’dir.
Örnekler:
Türkiye Türkçesi - Kazak Türkçesi
- ağır - awır
- ağız - awız
- bağır - bawır
- buğra - buwra
Kaynak: https://www.turkcenindirilisi.com/kazak-turkcesi/turkce-ile-kazakcanin-ses-ozellikleri-ve-kelime-benzerlikleri-h100909.html